Хөвсгөл нуурын ойр байдаг хүний дүрстэй чулуун хөшөө Даян дээрх болбоос Монголын бөө нэрийн эртний шүтээн байжээ. Лам нар, Даян дээрхийг гэнэн (убаши) сахил авч бурханы шажинд оров хэмээн дэргэд нь сүм хийд барьж тахидаг байсан. Энд хэвлэгдсэн Даян дээрхийн дуудлагыг үзэхэд гурван зүйлийн чиглэл үзэгдэж байна.
Нэгдүгээрт, монголын хуучин бөөгийн ёс, тэнгэр дэлхийд мөргөн залбирах дуудлага.
Хоёрдугаарт, бурханы шажин дэлгэрэхэд бөө нэр түүнийг эсэргүүцэн тэмцэж байсан явдал, уг дуудлагын сүүлийн хэсэгт үзэгдэж байна. Жишээ нь, Тоймог толгойг үздэггүй тойн хуврагийг хардаггүй гэх мэт. Тоймог толгой гэж үсээ хяргасан толгойг хэлж буй.
Гуравдугаарт, бурханы шажин үлэмжхэн дэлгэрэхэд бөө нэр ялагдаад өөрийн журмыг бурханы шажинд зохицуулсан явдал уг дуудлагын эхний хэсэгт үзэгдэж байна. Жишээ нь:
“Баруун мутарт нь
Бадамсамбуу бурханы хүчин төгссөн
Зүүн мутарт нь
Зонхов бурханы хүчин төгссөн”
гэх мэт буй. Бурханы шажны нөлөө бөөгийн энэ дуудлагад үлэмжхэн нэвтэрсэн боловч бурханы шажныг эсэргүүцсэн чиглэлийг бүрмөсөн арилгаж чадсангүй.
Энэхүү дуудлагыг зохиолч Дашдоржийн Нацагдоржийн бичмэл эх ба өөрийн бичмэл хуулбараас нэгтгэн бичвэй.
Ц. Дамдинсүрэн
