“Хүйтэн уулын бичиг” гэж монголд алдаршсан “Шүй ху жуан” болбоос хятадын сонгодог романы нэг болмуй. Сүн улсын үе бөгөөд арван хоёрдугаар зууны үед ноёдыг эсэргүүцэж хөдөлсөн ардын бослогын тухай домог уламжлал яриаг эмхлэн боловсруулж энэхүү романыг арван дөрөвдүгээр зууны үеийн хятадын зохиолч Ши най ан зохиожээ. Шандун мужийн Лян шан бу хэмээх газраа шунахай ноёдын ёсыг эсэргүүцэж үүссэн ардын бослого улам улам өргөжин бэхэжсээр ирсэн ба бослогыг дарахаар очсон засгийн газрын цэргийг няцаан цохисон явдлыг “Хүйтэн уулын бичиг”˗т яруу сайхан бөгөөд сонирхолтойгоор гаргаж бичсэн баймуй. Сүн зян, Ү сүн хоёр болбоос тус романы шилдэг гол баатрууд болмуй. Зоригт баатар Ү сүн хятадын ерийн ард олны дотор их цуу алдартай болжээ. Ялангуяа түүний Зин ян ган даваанд галзуу барсыг алсан явдал сургуулийн бичигт орж ший жүжгийн тайзан дээр үргэлж тавигдаж баймуй. Энэ бүлгийг 1909 онд хийсэн монгол орчуулгаас хуулан авч энд хэвлэвэй. Хүйтэн уулын бичиг монгол хэлэн дээр хэд орчуулагдсан боловч хэвлэгдсэнгүй. Зохиолч Инжинашийн ах Гүлиранс “Сүй ху” бичгийг орчуулсан гэж 1958 онд Хөх хотод хэвлэгдсэн “Инжинаш” хэмээх дэвтэрт Эрдэнэтогтох бичиж баймуй.
Ц. Дамдинсүрэн
