Уран зохиолын судлал, яруу найргийн онолын талаар Дандины зохиосон “Зохист аялгууны толь” бидний анхаарлыг татаж байна. Энэ удаа бид Дандины “Зохист аялгууны толь” ба түүний тайлбарын тухай товчхон өгүүлэх болно.

Дандин VII зууны үеийн Энэтхэгийн алдарт зохиолч бөгөөд яруу найргийн онолч юм. Дандин “Арван хаан хөвүүний явдал” гэдэг алдарт романыг зохиосноос гадна “Кавьяадарша” буюу монголчилбол “Зохист аялгууны толь” гэдэг яруу найргийн онол зохиожээ. Энэ зохиол төвөд, монгол Данжуурын дотор орж хэвлэгдсэнээс гадна төвөд хэлээр тусгай дэвтэр болж олон удаа хэвлэгдсэн байна. Төвөд, Монгол оронд яруу найргийн онолыг судлахад олон зуун жилийн дотор Дандины “Зохист аялгууны толь” гол баримт болсоор иржээ. Үүнийг санскрит хэлнээс төвөд хэлэнд төвөдийн их хэлмэрч Шон багш орчуулжээ. Дараа нь тэр орчуулгыг Ван лозава Лодойдамба шүүн засжээ. Үүнийг төвөд хэлнээс монгол хэлэнд орчуулсан тухай төгсгөлийн үг нь: “Зохист аялгууны толь”, үүнийг шашныг мандуулагч Жавзандамбын шавь гүүш Гэлэгжалцан монголын хэлнээ орчуулав” гэжээ. Үүнээс үзвэл энэ зохиолыг халхын богд Жавзандамбын шавь халх хүн орчуулсан байна...