Халхын голын ялалтын 30 жилийн ойд зориулав.

Энэхүү тэмдэглэлд гарах Халх голд болсон байлдаанаас хойш бараг гучин жилийн нүүр үзлээ гэж үү? Энэ тэмдэглэлээ ахин уншиж үзсэнээ тавь гарч яваа миний үеийнхэн юу эс үзэж, юу эс өнгөрөөгөө вэ гэдгийг бодон эл асуултыг өөрөө өөрөөсөө асууж байна.

Халх голын байлдааны үе бол миний залуу зандан насны үе, Брестээс эхлээд Берлинд шувтарсан агуу их, эмгэнэлт үйл явдлын урьтал байжээ.

Фашизмтай хийсэн анхны байлдаан болох Испанийн дайн ар талд хоцорсон үе байлаа. Тэр дайнд манайхан бүгдээрээ яваад өгөхөд бэлэн байсан боловч хэдхэн цөөхнийг нь сайн дурынхнаар явуулж билээ.

Хүн бүр хийвэл зохих бүгдээ хийсэн эх орны их дайн хараахан болоогүй цаг байлаа.

Энэ хоёрын яг дунд нь Халх голын байлдаан болсон юм. Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсад халдан довтолсон япончуудын эсрэг дэлхийн анхны социалист орны арми гартаа зэвсэг барин алс холын тэр говь нутагт монголчуудтай мөр зэрэгцэн байлдаж интернационалч үүргээ биелүүлсэн билээ. Чухамхүү энэ учраас Халх голд болсон байлдаан хожим бидний туулж өнгөрүүлсэн олон зүйлтэй жишихэд хэдий бяцхан ч гэсэн хэзээ ч үл мартагдах зүйлийн нэг болсон байх гэж над бодогддог юм.

Халх голд тэр зун, намар хоёр байхдаа хийсэн миний тэмдэглэл бол уг байлдааны түүх биш, харин нүдээрээ үзсэн гэрч материал болох юм.

Харин энэхүү тэмдэглэлээ яагаад 1948-1968 гэж он тэтгэх хэрэгтэй болсноо л тайлбарлах хэрэгтэй юм.

Эх орны их дайнтай холбогдох бүх материалаа эмхэлж цэгцэлж гүйцээд, Халх голын байлдааны явдал руу эргэн орж, тэр цагийн явдлаас санаандаа хадгалагдаж явсан бүгдийг сэргээн тэмдэглэх болсон юм.

Харин хэвлэлд нийтлүүлэхээр энэ тэмдэглэлээ ердөө энэ 1968 онд л гар хүрч амжив.